Mnamo mwaka 1934, aliyekuwa mkurugenzi wa Taasisi ya Biolojia ya Kilimo na Misitu (Biologische Reichsanstalt für Land- und Forstwirtschaft) Karl Braun (1870–1935) alitoa kile kinachoitwa “Kolonialsammlung Braun” (Makusanyo ya Mkoloni Braun) kwa Jiji la Hanseatic la Stade, au tuseme aliyekuwa mwakilishi wake, meya wa wakati huo Hans Arthur Meyer (1884–1961). Tazama faili „Uhamisho wa makusanyo ya kikoloni kutoka kwa diwani mkuu wa serikali Profesa Dk. Karl Braun huko katika Jiji la Stade” („Überlassung einer Kolonialsammlung vom Oberregierungsrat Professor Dr. Karl Braun in Stade an die Stadt Stade") katika Jimbo la Saxony ya Chini Hifadhi ya Nyalaka ya Stade (Niedersächsischen Landesarchiv Standort Stade).

chanzo: Niedersächsisches Landesarchiv Standort Stade, Dep. 10 Nr. 03025

Mnamo mwaka 1997, aliyekuwa mtunza kumbukumbu wa jiji kwa wakati huo Jürgen Bohmbach anahitimisha makubaliano ya makabidhiano kwa mkopo wa kudumu katika Jumba la Makumbusho (Museumsverein Stade e.V.) chini ya aliyekuwa mkurugenzi wa wakati huo Gerd Mettjes kwa kutia saini. Baadaye, makusanyiko kutoka kwa Karl Braun yalihamishiwa kwenye Jumba la Makumbusho (Museumsverein Stade e.V.) kwa ajili ya utunzaji.

chanzo: Museen Stade, Vereinbarung Leihgabe "Brauns'sche Kolonialsammlung"

I: basi asante ngoja tuchukue tena picha nyingine, hapa nina picha nyingine ya kingine kifaa ambayo imesajiliwa kwa namba 2018_18346_001, hebu angalia unaweza ukatambua ni kitu gani hicho R: hii ni nyengo ndio kama ile niliyokuambia kwamba anaweka mpini mkubwa halafu anatumia kufyeka I: umewezaje kuitambua R: nimeweza kuitambua kwa sababu nimewaona wengine kama ile ya kwanza wamechomeka kwenye mti kama hii ndio wanafanya vitu na nyingine ziko kama hivi hivi za kufyekea I: nyengo ya namna hiyo inatumiwa zaidi na watu wa makabila gani R: hii nyengo hii naona ni ya watu wa iringa ambao wako huku, kuna mmoja mmoja bado wanazo hizi I: unaweza ukataja majina ya hayo makabila R: wabena I: kwa hiyo wabena ndio wamezitumia zaidi nyengo hizi R: na wahehe I: na unaweza ukanieleza kidogo matumizi yake kwa uzuri zaidi R: matumizi yake hii ni kufyeka pori, maana hii unaweza kufyeka huku umesimama tofauti na pnga au fauno, unafyeka huku umeinama I: unadhani kwa nini imetengeezwa na mpini mrefu kiasi hicho R: hapo sasa siwezi kuelewa nafikiri labda ni urahisishaji tu kwa yeye mwenyewe . I: na ni jinsia gani hasa walikuwa wakitumia nyengo hizo kubwa R: ni jinsia ya kiume I: kwa nini wanaume R: wanatumia wnaume kwa sababu zaidi inatumika kufyekea msitu , na msitu sana sana unafyekwa na wananaume ni tofauti na kufyeka, sasa ukiingia kweny pori unakuta wanaume ndio wanatangulia kwanza I: ni umri gani hasa wanaotumia nyengo kubwa za namna hii R: hata wakubwa I: wa umri gani ukikadiria labda R: niliwaona mimi ni kuanzia miaka45 I: kwa nini wa umri huo R: sijajua inawezekana huko iringa labda na watoto pia wanatumia, kwa huku nilioina ni umri mkubwa kwa hapa kwetu I: na kwa mawazo yako unadhani inaweza ikafika wakati nyengo ya namna ikawa haitumiki tena kwa watu wa kabila hilo la wabena ulilolitaja R: watu wa kabila hili hizi wanaziona kama jadi na wao, kusema kweli hizi kuziacha ...kuna moja wapo hapa alikuwa nazo... I: tukimaliza hapa tutaenda kwake tukazione R: sawa sawa tutakwenda kuuangalia,niliwahi kumuona nayo hii tena atakwenda kutuonyesha I: kwa hiyo ni sehemu ya jadi R: ee ni sehemu ya jadi na wao kwa sababu hizi wamezileta wao wabena ndio tunawaona nazo, sisi wote tunaiga tunaweza tukanunua au tukachonga, unampelekea fundi unamwabia nichongee hiki chuma unitengenezee kama nyengo , na anakutengenezea kama hivyo unaweka mpini na ukatumia I: na ili utumie nyengo kubwa ya namna hiyo unatakwa uwe na kitu kingine R:ni nyengo tu, kwa sabab hii inatakiwa ushike na mikono miwili, kwa hiyo kama unakitu kingine kinakuwa hakina nafasi I: wabena bado wanatengeneza nyengo za namna hiyo R: kwa hivi sasa nafikiri bado wanaendelea, hapa naona wameacha labda kama mtu kama unashida nayo kwa ajili ya msitu, unamuona fundi, unamuagizia chuma chochote unamuona fundi anakutengenezea I: na wanaotenegeneza hizo nyengo kubwa ni watu wa jinsia gani R: hizi kwa sababu zimetoka huko nafikiri wazee wanafahamu wa kibena, ni wakubwa tu na sidhani kama watoto pia wanatengeneza I: ila kwa huku umesema kuna mafundi wanatengeneza R: huyu kijana anatengeneza I: ni mbena R: ee R2: hii ni mundu R: mundu si ndio panga R2: sawa lakini hii kwa kilugha ukisema mundu wanaelewa ni hii yenye mpini mrefu wote: anha R2: ni ya kufyekea kwenye bustani tunaitumia hiyo I: mundu, ni kilugha gani hicho R2: mundu ni kiswahili lakini kule kwetu mundu tunasema ni nyengo I: ni kibena hicho R2: ee nyengo, nyengo hii hapa kwa lugha ya kibena, kihehe wanaita nyengo, wakinga wanaita 'sidavala' I: inatumikaje nyengo ya namna hii R2: hii ni kwa kufyekea magugu kama unataka kulima kwenye mabonde hivi, unafyeka I: kwa nini inampini mrefu R2: kama unakofyeka ni shamba kama inamiba isikuchome ndio maana unafyeka kule unavuta, hii ndio yenyewe I: hebu tuambie ni jinsia gani wanatengeneza nyengo R2: wanaume,wanatenegeza wazee zamani I: wa umri gani R2: wa umri mkubwa, ya huku wanafua vyuma ndio hizi, unaweza kuwa na chuma bovu bovu unapelekwa kwa fundi anakwenda kufua anatengeneza inakuwa hii I: na wanao tuma zaidi ni wakike au wa kiume R2: wakiume, hata wa kike kufyeka, hii inatumika kwa watu wote I: na unaweza ukaniambia ni vitu gani vinatumika kutengeneza nyengo R2: ni vyuma vilivyoharibika unapeleka kwa mafundi ndio wanatengeneza I: ni chuma peke yake au kuna kitu kingine R2: zile za zamani kabisa wanatengeneza vyuma vinachemka wana mashine I: vitu vilivyokuwa vimetumika kutengenezea nyengo zamani kwa sasa ni hivyo hivyo ama wamebadilisha siku hizi R2: wamebadilisha, sasa hivi si chuma wanaunganisha I: nyengo kama hiyo ukiikuta sokoni kwa sasa hivi unaweza ukainunua kwa shilingi ngapi R2: kwa bei ndio haijulikani nisisemem uongo, bei atakayokuambia itabidi mpatane lakini kwa huku hakuna hizi zinatoka nyumbani bara huko I: ni mikoa gani hasa wanatengeneza R2: kuanzia iringa kwenda njombe kwenda mpaka kote mpaka upanga, makete, ukinga, hizi kule ndio zinatumika sana hizi

chanzo: Amani-Stade Project / Amani Field Research 2023, Interview No. 10
mwandishi: I: Mohamed Seif, R: Anonymous, R2: Anonymous